17/03/2021Ο Μάρτιος αποτελεί τον πρώτο μήνα της άνοιξης για το βόρειο ημισφαίριο. Είτε λαογραφικά την 1η Μαρτίου, είτε επιστημονικά την 20η ή 21η Μαρτίου, όταν έχουμε και την ισημερία, ο Μάρτιος είχε πάντοτε ισχυρούς συμβολισμούς για τον άνθρωπο.
Στη Ρώμη ήταν ο πρώτος μήνας του έτους, ενώ και στην αρχαία Ελλάδα ήταν ο μήνας που πραγματοποιούνταν πολλές γιορτές, όπως τα Διονύσια, αλλά και θεατρικά δρώμενα, προφανώς διότι οι καιρικές συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές.
Το όνομά του το οφείλουμε στη λατινική ονομασία του θεού Άρη, Martius. Οι Ρωμαίοι έβλεπαν τον αστερισμό του Ταύρου να δύει τη συγκεκριμένη περίοδο, προσδιορίζοντας έτσι την αρχή του νέου έτους. Η πασίγνωστη φράση για τις «καλένδες του Μαρτίου» σχετίζεται με την πρωτοχρονιά των Ρωμαίων και υπονοεί την ηθελημένη καθυστέρηση μιας απόφασης.
Στην Ελλάδα, και όπως διαβάσαμε, ευρύτερα στα Βαλκάνια, με τα χρόνια να περνούν, οι μεγαλύτεροι ήθελαν στις αρχές του Μαρτίου να προστατεύσουν τα παιδιά από τον πρώτο ανοιξιάτικο ήλιο με το περίφημο «Μάρτη» ή «Μαρτιά».
Το ασπροκόκκινο βραχιολάκι προσέφερε ασφάλεια και προστασία με τις δοξασίες να χάνονται στο πέρασμα του χρόνου. Με μια μικρή αναζήτηση θα δείτε ότι το έθιμο εντοπίζεται στα Βαλκάνια. Στη Βουλγαρία ονομάζεται «Μαρτένιτσα», στην Αλβανία «Βερόρε», στη Ρουμανία «Μαρτιζόρ».
Είναι βαθιά ανθρώπινη η ανάγκη των ανθρώπων να προσφέρουν ασφάλεια, ειδικά στα παιδιά τους, κάτι που έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Έτσι, λοιπόν, και τα ασπροκόκκινα βραχιολάκια φτιαγμένα από κλωστές, που σιγά, σιγά ξεφτίζουν δεν ολοκληρώνουν τον κύκλο τους στα ανθρώπινα χέρια και μετά πετιούνται.
Τα παιδιά, τα αφήνουν στα κλαδιά, συνήθως σε τριανταφυλλιές, απ’όπου, κατά τις διηγήσεις, τα παίρνουν τα χελιδόνια για να τα χρησιμοποιήσουν στις φωλιές τους. Το εντυπωσιακό είναι ότι ακόμα και αυτό γίνεται για την προστασία των παιδιών από τα κουνούπια που κάνουν την εμφάνισή τους και που, ας μην ξεχνάμε, παλαιότερα ήταν παράγοντας μετάδοσης βαριών ασθενειών.
Στη λαογραφία, ο άστατος καιρός που συνήθως έχει ο Μάρτιος, του έχει προσδώσει πλήθος γνωμικών. Ίσως, θα ξέρετε το «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης», αλλά υπάρχουν και ρητά όπως «ο Μάρτης μια κλαίει, μια γελάει» ή «λείπει ο Μάρτης απ’τη Σαρακοστή».
Σε ότι αφορά στα ονόματα, θα τον βρούμε ως «Κλαψομάρτη», ή και «Πεντάγνωμος» από τις πολλές αλλαγές του καιρού. Ονομάζεται, όμως και «φυτευτής» και εξαιτίας της γιορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου «Βαγγελιώτης».
Τέλος, ειδικά φέτος που η Ελλάδα γιορτάζει τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, ο Μάρτιος στη χώρα μας συνδέεται λίγο περισσότερο και με την αφύπνιση των ανθρώπων και την ανάγκη τους για μια καλύτερη ζωή.