29/04/2021Το Πάσχα αποτελεί μια γιορτή φωτός! Μια γιορτή, ύμνο στη ζωή. Μετά τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, η Ανάσταση συμβολίζει το νέο ξεκίνημα, τη νέα αρχή της φύσης.
Το Πάσχα έρχεται πάντοτε τόσο μετά την εαρινή ισημερία, όσο και μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης. Το φως λούζει τη Γη όλο και περισσότερο, βοηθάει τα πάντα να ανακάμψουν, σπάει το σκοτάδι και χαρίζει ζωή.
Οι συμβολισμοί και τα έθιμα του Πάσχα έχουν βαθιά ανθρώπινο χαρακτήρα και προάγουν την ιδέα της καλής κοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Το στόλισμα του Επιταφίου, το βάψιμο των αυγών, τα βάγια, οι κουλούρες και τα τσουρέκια είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά πασχαλινά έθιμα.
Ένα από τα πιο ταπεινά και όμορφα σύμβολα είναι το απλό κερί. Το κερί συντροφεύει κάθε τελετουργία, καθώς υποκαθιστά το φως ως σύμβολο ζωής, πολιτισμού και εξέλιξης.
Όλα ξεκίνησαν από την ανάγκη του ανθρώπου να «τιθασεύσει» τη φωτιά και φυσικά να φωτίσει το σκοτάδι. Το Πάσχα συμβολίζει τη νίκη του φωτός επί του σκοταδιού, την Ανάσταση, τη νίκη, δηλαδή της ζωής επί του θανάτου.
Αρχικά, το τεχνητό φως που δημιούργησαν οι άνθρωποι είχε ως βασικό συστατικό το λίπος των ζώων. Από τα λυχνάρια και τους πυρσούς, προχωρήσαμε στην ανακάλυψη ότι οι λεπτές κλωστές των φυτών καίγονται αργά, κάτι που οδήγησε στην κατασκευή του κεριού. Εδώ και πολλά χρόνια οι στριμμένες ίνες του βαμβακιού αποτελούν την πρώτη ύλη για το φυτίλι.
Η χρήση των κεριών επεκτάθηκε σε όλους τους πολιτισμούς, που προσέδωσαν σε αυτή τη μικρή φλόγα ιδιαίτερο, θρησκευτικό, συμβολισμό προσωπικής κάθαρσης, φωτισμού και επαφής με το Θείο.
Όμως, το λίπος, που αποτελούσε το κύριο συστατικό, άφηνε μια άσχημη μυρωδιά. Η αντικατάσταση του με το κερί των μελισσών, έδωσε στο κερί ωραίο άρωμα, με την καύση να αφήνει μια θεσπέσια μυρωδιά. Είναι πιθανό ότι το μελισσοκέρι χρησιμοποιήθηκε από τα μεσαιωνικά χρόνια και έπειτα.
Ένα μικρό μυστικό είναι το σημείο τήξης του κεριού. Οι άνθρωποι παρατήρησαν ότι το μελισσοκέρι άντεχε περισσότερο από το λίπος, ειδικά στη ζέστη, ενώ δεν κάπνιζε το ίδιο, αλλά ούτε μύριζε, όπως αναφέραμε.
Τα κεριά θα αλλάξουν στο πέρασμα του χρόνου, καθώς το 19ο αιώνα θα χρησιμοποιηθεί τόσο η στεατίνη, όσο και η παραφίνη που είχαν χαμηλό κόστος. Θυμίζουμε ότι ο ηλεκτρικός λαμπτήρας άρχισε να χρησιμοποιείται εμπορικά μετά το 1880.
Πάμε πίσω, όμως, στη συμβολική χρήση του κεριού. Από τα λαογραφικά στοιχεία της Ανάστασης, ενδιαφέρον έχει η λεπτομέρεια ότι τα λευκά κεριά σχετίζονται με την Ανάσταση, ενώ τα κεριά κίτρινης απόχρωσης με το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας.
Τέλος, ο αριθμός κεριών που κρατάνε οι ιερείς έχει τα δικά του μυστικά! Τα τρία κεριά ή «τρίκερι» συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, ενώ τα δύο κεριά την ανθρώπινη και τη θεϊκή φύση του Χριστού.
Πολλές φορές, το άναμμα ενός κεριού γίνεται με την επίκληση για ανάρρωση κάποιου συνανθρώπου ή για να τιμήσουμε τους ανθρώπους που έχουμε χάσει, με το ελάχιστο φως του να τους φέρνει για λίγο στη μνήμη μας. Άλλες φορές το άναμμα του κεριού συνοδεύεται με μια ευχή, με μια παράκληση ίσως, για κάτι νέο, για μια αλλαγή προς το καλύτερο.
Μια πιο ευχάριστη πτυχή είναι η λαμπάδα. Φαίνεται ότι στις πρωτοχριστιανικές κοινωνίες για να υποδεχθούν το νέο μέλος, για να βαπτισθεί, άναβαν ένα κερί ως μέρος της τελετής. Αργότερα, η λαμπάδα συνδέθηκε και με την έννοια της Ανάστασης. Πλέον, το έθιμο, όπως το γνωρίζουμε, θέλει τους νονούς και τις νονές να χαρίζουν μια λαμπάδα και φυσικά κάποιο δώρο στο βαφτιστήρι τους.