Το έθιμο του Επιταφίου

Ημέρες του Πάσχα και τα έθιμα για τη μεγάλη αυτή γιορτή, ποικίλα. Ο Επιτάφιος αποτελεί ουσιαστικό και αναπόσπαστο μέρος του εθιμοτυπικού. Πρόκειται για μια παράδοση που χρονολογείται εδώ και αιώνες και αποτελεί την κορύφωση στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας που οδηγούν στην Ανάσταση και στην Κυριακή του Πάσχα. 

Φαίνεται ότι ο Επιτάφιος αποτελεί συμβολικά ένα υποκατάστατο του Παναγίου Τάφου και ιστορικά, η χρήση του ξεκίνησε την εποχή των Παλαιολόγων, τα τελευταία 200 χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. 

Ο Επιτάφιος τυπικά είναι ένα μεγάλο, κεντημένο ύφασμα διακοσμημένο με σκηνές από τα Πάθη του Χριστού. Τοποθετείται πάνω σε ένα κουβούκλιο που συμβολίζει τον τάφο, και μεταφέρεται σε πομπή στους δρόμους των ενοριών το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. 

Η πομπή κινείται στους δρόμους, οι πιστοί ακολουθούν κρατώντας κεριά και ψάλλοντας ύμνους. Η πομπή σταματά σε διάφορα σημεία της διαδρομής ώστε οι κληρικοί να ψάλουν προσευχές και ευλογίες. Βέβαια, κάθε τόπος έχει μικρές διαφοροποιήσεις ως προς τα έθιμα που ακολουθούνται κατά την περιφορά του Επιταφίου. 

Στο τέλος της πομπής, ο Επιτάφιος επιστρέφει στο ναό, όπου παραμένει όλη την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου ώστε οι πιστοί να έχουν τη δυνατότητα να τον προσκυνήσουν. 

Ο στολισμός του επιταφίου -τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ- είναι μια ξεχωριστή στιγμή για κάθε ενορία. Χρησιμοποιώντας λουλούδια, ο στολισμός δίνει μια μοναδική ομορφιά και χάρη καθώς σε ένα φορείο θυσίας, πόνου και απώλειας, οι άνθρωποι γιορτάζουν τη ζωή και το φως, νικώντας το θάνατο. 

Τη Μεγάλη Παρασκευή, ψάλλονται τα Εγκώμια ή ο Επιτάφιος Θρήνος. Πρόκειται για ειδικά τροπάρια που ψάλλονται μόνο τη συγκεκριμένη μέρα. Τα εγκώμια αυτά είναι γραμμένα σε τρία μέρη: τρεις «στάσεις». Η πρώτη στάση ψάλλεται στον λεγόμενο ήχο πλάγιο α΄ και αρχίζει με το εγκώμιο «Η ζωή εν τάφω, κατετέθης, Χριστέ...». Η δεύτερη στάση, σε ήχο πλάγιο α΄, αρχίζει με το εγκώμιο «Άξιον εστί μεγαλύνειν σε τον Ζωοδότην...» και η τρίτη στάση σε ήχο γ΄, αρχίζει με το εγκώμιο «Αι γενεαί πάσαι ύμνον τη ταφή Σου προσφέρουσι, Χριστέ μου», σε αυτήν τη στάση, ακούγεται και το συγκινητικό «Ω γλυκύ μου Έαρ».